Wat is discriminatie?
Discriminatie is iemand ongelijk behandelen vanwege kenmerken die er niet toe doen. Bij discriminatie denk je misschien snel dat het gaat om huidskleur en afkomst. Dat komt inderdaad vaak voor, maar het is niet de enige vorm van discriminatie.

In de meeste landen – ook in Nederland – verdienen vrouwen vaak minder dan mannen die hetzelfde werk doen. Ook dat is discriminatie. Na je 50ste is het soms erg lastig om een baan te vinden, terwijl je dan echt niet te oud en te zwak bent om te werken. Dat heet: leeftijdsdiscriminatie. En op heel wat scholen zijn homoseksuele leraren bang om voor hun homoseksualiteit uit te komen. Ze mogen niet ontslagen worden, maar de kans bestaat wel dat hun werk een stuk vervelender wordt als ze bekendmaken dat ze homo of lesbienne zijn. En ook jongens en meisjes die homoseksueel zijn, houden dat vaak liever geheim. Omdat ze bang zijn gediscrimineerd te worden vanwege hun seksuele oriëntatie. Ook discriminatie op basis van geloof of sekse komt veel voor.

Discrimineren is verboden. Het is een schending van de mensenrechten. Dat staat in de Nederlandse Grondwet, in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en in veel andere internationale verdragen. Discrimineren mag niet. En toch gebeurt het iedere dag, ook in Nederland. Waarschijnlijk worden er al groepen mensen gediscrimineerd zolang de mensheid bestaat.

Discriminatie is eeuwenoud
In het oude Griekenland golden de burgerrechten alleen voor mannen die daar geboren waren. Vrouwen en vreemdelingen hadden veel minder rechten. Tussen 1500 en 1700 liepen vrouwen die zich bezighielden met natuurgenezing en die wat afgelegen woonden, het gevaar om als heks te worden verbrand. Dan was er bijvoorbeeld een kind in het dorp overleden en niemand wist dan waardoor dat kwam. Iemand moest altijd de schuld krijgen. ‘Die heks’ had het dan gedaan: die vreemde vrouw die altijd bezig was met rare mengsels en kruiden. Zij was anders dan de andere dorpsbewoners, en daarom verdacht.

Discriminatie kan gruwelijke vormen aannemen – daarvan zijn in de geschiedenis vele voorbeelden te vinden. Zoals de slavenhandel, waarmee Nederlanders in de zeventiende en achttiende eeuw heel veel geld verdienden. Of de Holocaust, waarbij tijdens de Tweede Wereldoorlog zes miljoen Joden zijn vermoord. Nog steeds zijn over de hele wereld groepen mensen in gevaar. Omdat ze anders zijn dan degenen die de macht hebben.

Verschillende vormen van discriminatie
Het is zaterdagavond, een uur of tien. Je bent met je vrienden onderweg naar een feest. Bij de ingang is het rustig, maar als jullie aankomen houdt de portier jullie tegen. Hij zegt: ‘Sorry, we zijn vol.’ Je bent verbaasd, maar goed, er zijn genoeg andere plekken om heen te gaan. Dan arriveert er een ander groepje, zij hebben een andere huidskleur dan jij, en dezelfde huidskleur als de portier. Zij kunnen zo doorlopen. Blijkbaar is het toch niet zo heel erg vol binnen…

Indirecte discriminatie
In dit voorbeeld is het niet precies duidelijk waarom jij en je vrienden geweigerd werden bij het feest. De portier zei dat het vol was, maar even later liet hij een ander groepje naar binnen. Had het toch iets met jouw huidskleur te maken? Dit voorbeeld gaat over indirecte discriminatie. Indirecte discriminatie is discriminatie waarbij op het eerste gezicht geen onderscheid wordt gemaakt op bijvoorbeeld huidskleur, geslacht of leeftijd. Zoals de portier aangaf: er zijn al teveel mensen binnen op het feest. Maar als je verder keek, dan gold dit eigenlijk maar voor één bepaalde groep mensen. Het feest was alleen voor jou en je vrienden ‘te vol’ en niet voor andere jongeren met een andere huidskleur.

Of stel dat er in de regels van een dansschool staat dat iedereen een danspartner moet hebben van het andere geslacht. Hoewel er niet in de regels staat dat homo’s en lesbiennes niet met hun geliefde mogen dansen, komt het daar wel op neer. Er is dus sprake van indirecte discriminatie.

Directe discriminatie
Een andere vorm van discriminatie is directe discriminatie. Daarvan is sprake wanneer een manager van een bedrijf zou zeggen: ‘In ons bedrijf doen alle vrouwen hetzelfde werk als mannen, maar ze krijgen er minder voor betaald. Of als bij de ingang van een feest een bordje zou staan met ‘Verboden voor Marokkaanse jongeren.’

Je begrijpt dat indirecte discriminatie veel vaker voorkomt dan directe discriminatie. En dat het tegelijk veel lastiger is om aan te tonen dat het om discriminatie gaat.

Verdieping vooroordelen en discriminatie
Jullie kunnen van deze linkjes gebruik maken:
Discriminatie uitgelegd
Waarom hebben wij eigenlijk vooroordelen?
Een streep door discriminatie